Neem uw nalatenschap zelf in handen

Wie wat erft in België hangt af van het feit of er een testament is opgesteld en van de wettelijke regels die van toepassing zijn als er geen testament is.

1. Erfrecht zonder testament (wettelijke verdeling)

Als er geen testament is, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. De erfgenamen zijn verdeeld in vier groepen:

1.      Echtgenoot/partner en kinderen:

2.      Ouders, broers en zussen:

3.      Grootouders:

2. Erfrecht met testament

Als er een testament is, dan wijst de overledene daarin zelf aan wie wat erft. Een testament kan afwijken van de wettelijke verdeling en specifieke legaten (toewijzingen van bepaalde goederen aan specifieke personen) bevatten.

3. Specifieke situaties
Partners zonder huwelijk of geregistreerd partnerschap:

• Samenwonende partners zonder geregistreerd partnerschap of huwelijk erven niets van elkaar tenzij dit in een testament is vastgelegd.

Stiefkinderen:

• Stiefkinderen erven niet automatisch van hun stiefouder tenzij dit in een testament is vastgelegd.

Uitsluitingsclausules:

• In een testament kan een uitsluitingsclausule opgenomen worden die bepaalt dat een erfgenaam niet deelt in de erfenis.

In België wordt erfbelasting, ook wel successierechten genoemd, geheven op de nalatenschap van een overledene. De hoogte van deze belasting hangt af van de waarde van de erfenis en de graad van verwantschap tussen de overledene en de erfgenamen. De regels en tarieven voor erfbelasting verschillen per gewest (Vlaanderen, Wallonië en Brussel). Hier is een overzicht van de belangrijkste aspecten:

1. Vlaanderen

Tarieven voor directe erfgenamen (partner en kinderen):

• 0 - 50.000 euro: 3%
• 50.000 - 250.000 euro: 9%
• boven 250.000 euro: 27%

Tarieven voor broers en zussen:

• 0 - 35.000 euro: 25%
• 35.000 - 75.000 euro: 30%
• boven 75.000 euro: 55%

Tarieven voor overige erfgenamen:

• 0 - 35.000 euro: 25%
• 35.000 - 75.000 euro: 45%
• boven 75.000 euro: 55%

2. Vrijstellingen en verminderingen

Er zijn verschillende vrijstellingen en verminderingen mogelijk, afhankelijk van de specifieke situatie en het gewest. Bijvoorbeeld:

• In Vlaanderen is de eerste 50.000 euro voor de langstlevende echtgenoot/geregistreerd partner en de kinderen vrijgesteld van erfbelasting.
• Voor gehandicapte erfgenamen gelden ook speciale vrijstellingen en verminderingen.

Om ervoor te zorgen dat jouw erfgenamen zo weinig mogelijk successierechten moeten betalen, kun je verschillende strategieën overwegen. Hier zijn enkele methoden:

1. Schenkingen bij Leven: Door tijdens je leven al een deel van je vermogen over te dragen, kun je de belastingdruk bij overlijden verminderen. In Nederland kun je jaarlijks een belastingvrije schenking doen aan je kinderen, kleinkinderen, en andere personen. Er zijn specifieke vrijstellingen voor schenkingen aan kinderen (bijvoorbeeld voor de aankoop van een huis).

2. Gebruikmaken van Vrijstellingen: Er zijn vrijstellingen voor erfbelasting die afhankelijk zijn van de relatie tot de overledene. Voor kinderen is de vrijstelling hoger dan voor kleinkinderen of andere erfgenamen. Zorg ervoor dat je erfgenamen goed geïnformeerd zijn over deze vrijstellingen.

3. Nalatenschapsplanning: Door het maken van een gedetailleerd testament kun je je nalatenschap zo structureren dat de erfbelasting wordt geminimaliseerd. Dit kan bijvoorbeeld door specifieke legaten aan bepaalde personen of door het oprichten van een testamentaire trust.

4. Levensverzekeringen: Sommige levensverzekeringen kunnen belastingvoordelen bieden bij uitkering aan erfgenamen. Het is belangrijk om goed te onderzoeken welke verzekeringen deze voordelen bieden en hoe deze in je totale nalatenschapsplanning passen.

5. Huwelijkse voorwaarden en partnerschapsvoorwaarden: Door goed te letten op de huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden, kun je zorgen dat het vermogen op een zo gunstig mogelijke manier verdeeld wordt bij overlijden.

6. Bedrijfsoverdracht: Als je een eigen bedrijf hebt, zijn er specifieke regelingen voor bedrijfsopvolging die belastingvoordelen kunnen bieden. Het is verstandig om hierbij advies in te winnen van een gespecialiseerde belastingadviseur of notaris.

7. Vermogensoverheveling naar je Partner: In sommige gevallen kan het voordelig zijn om vermogen eerst naar je partner over te hevelen, omdat er vaak hogere vrijstellingen voor partners zijn.

Het is belangrijk om bij deze stappen rekening te houden met de actuele wetgeving, aangezien deze kan veranderen. Het inschakelen van een professional kan helpen om er zeker van te zijn dat je optimaal gebruik maakt van de mogelijkheden om de successierechten te minimaliseren.

Het volledig onterven van een kind is in België niet mogelijk vanwege de reserve. Je kunt echter wel binnen het beschikbare gedeelte bepalen dat een bepaald kind minder of niets krijgt. Als je probeert een kind volledig te onterven via een testament, kan dit kind aanspraak maken op zijn wettelijk voorbehouden deel, de reserve.

In België is het niet noodzakelijk dat alle erfgenamen akkoord gaan met de verdeling van de erfenis als deze verdeeld wordt volgens de wettelijke regels of volgens een testament dat voldoet aan de wettelijke vereisten. Echter, er zijn situaties waarin de instemming van alle erfgenamen nodig is. Hieronder worden verschillende situaties beschreven:

1. Wettelijke Verdeling

Als er geen testament is en de erfenis wordt verdeeld volgens de wettelijke regels, dan is er in principe geen akkoord van alle erfgenamen nodig voor de verdeling. De verdeling gebeurt automatisch volgens de wettelijke bepalingen.

2. Testamentaire Verdeling

Als er een testament is, moet de verdeling plaatsvinden volgens de wensen van de overledene zoals vastgelegd in het testament, voor zover dit testament in overeenstemming is met de wettelijke regels, zoals de reserve voor kinderen. Als het testament correct is opgesteld, hoeven de erfgenamen niet in te stemmen met de verdeling zoals bepaald in het testament.

3. Overeenkomst tussen Erfgenamen

Als de erfgenamen afwijken van de wettelijke verdeling of het testament, bijvoorbeeld door een andere verdeling van de nalatenschap overeen te komen, moeten alle erfgenamen akkoord gaan met deze nieuwe verdeling. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als:

• Erfgenamen onderling goederen willen ruilen of anders willen verdelen dan in het testament is vastgelegd.
• Erfgenamen willen afwijken van de wettelijke verdeling om bepaalde persoonlijke of praktische redenen.

4. Verdeling van Onverdeelde Goederen

Wanneer de nalatenschap goederen omvat die niet eenvoudig te verdelen zijn (zoals een huis), kunnen de erfgenamen gezamenlijk beslissen om deze goederen te verkopen en de opbrengst te verdelen. Dit vereist de instemming van alle erfgenamen.

5. Aanvaarding en Verwerping van de Erfenis

Elke erfgenaam kan ervoor kiezen om de erfenis zuiver te aanvaarden, beneficiair te aanvaarden (aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving), of te verwerpen. De keuzes die erfgenamen maken kunnen van invloed zijn op de verdeling van de erfenis.

6. Procedures bij Onenigheid

Als erfgenamen het niet eens kunnen worden over de verdeling, kunnen ze naar de rechtbank stappen. De rechter kan dan beslissen hoe de nalatenschap verdeeld moet worden. Dit is vaak een laatste redmiddel omdat juridische procedures tijdrovend en kostbaar kunnen zijn.

Conclusie

Samenvattend, als de verdeling plaatsvindt volgens de wettelijke regels of een geldig testament, is er geen instemming van alle erfgenamen nodig. Als de erfgenamen echter een andere verdeling willen afspreken, moeten alle betrokkenen akkoord gaan. Bij conflicten kan de rechtbank worden ingeschakeld om een beslissing te nemen. Het is vaak raadzaam om een notaris of juridische adviseur in te schakelen om het proces soepel te laten verlopen en mogelijke geschillen te vermijden.

Om je partner te beschermen bij jouw overlijden in België, zijn er verschillende juridische en financiële maatregelen die je kunt nemen. Hier zijn enkele belangrijke stappen en mogelijkheden om ervoor te zorgen dat je partner goed beschermd is:

1. Huwelijkscontract of Samenlevingscontract

• Huwelijkscontract: Als je getrouwd bent, kun je in een huwelijkscontract specifieke afspraken maken over de verdeling van het vermogen bij overlijden. Dit kan vooral nuttig zijn om je partner extra bescherming te bieden.
• Samenlevingscontract: Als je ongehuwd samenwoont, kun je een samenlevingscontract afsluiten. Dit contract kan bepalingen bevatten over de verdeling van het vermogen en de bescherming van de langstlevende partner bij overlijden.

2. Testament opstellen

• Testament: In een testament kun je je partner benoemen tot erfgenaam en specifieke legaten toekennen. Hiermee kun je ervoor zorgen dat je partner bepaalde goederen of een groter deel van je nalatenschap ontvangt.
• Vruchtgebruik: Je kunt je partner het vruchtgebruik van je woning of andere bezittingen toekennen, zodat hij/zij deze kan blijven gebruiken, zelfs als het eigendom naar andere erfgenamen gaat.

3. Schulden

Zorg ervoor dat je partner niet onverwacht met schulden achterblijft. Dit kan door:

• Levensverzekering: Het afsluiten van een levensverzekering met je partner als begunstigde kan ervoor zorgen dat hij/zij een uitkering ontvangt bij jouw overlijden, die kan helpen bij het aflossen van eventuele schulden.
• Woonkredietverzekering: Deze verzekering zorgt ervoor dat de hypotheek wordt afbetaald bij overlijden, waardoor je partner de woning kan behouden zonder financiële druk.

4. Langstlevende Beschermen in het Wettelijk Stelsel

• Langstlevende echtgenoot: Volgens de Belgische wet heeft de langstlevende echtgenoot recht op het vruchtgebruik van de helft van de nalatenschap en het vruchtgebruik van de gezinswoning en de daarin aanwezige inboedel, zelfs als er kinderen zijn.
• Wettelijke samenwoning: Wettelijk samenwonenden hebben bepaalde rechten, zoals het vruchtgebruik van de gezinswoning en de daarin aanwezige inboedel, maar minder bescherming dan gehuwden.

5. Planning van de Nalatenschap

• Schenkingen: Je kunt tijdens je leven schenkingen doen aan je partner. Schenkingen tussen echtgenoten en wettelijk samenwonenden genieten van bepaalde belastingvoordelen.
• Familiale vennootschap: Door eigendommen zoals een gezinswoning in een familiale vennootschap onder te brengen, kun je via statuten regelen dat je partner het vruchtgebruik of het eigendom van deze eigendommen behoudt.

6. Erfenisplanning

• Gebruik van de reserve: Houd rekening met de wettelijke reserve die kinderen hebben, maar benut het beschikbare deel om je partner te bevoordelen.
• Successierechten: Erfgenamen betalen erfbelasting over hun erfdeel. Echtgenoten en wettelijk samenwonenden hebben hogere vrijstellingen en lagere tarieven dan andere erfgenamen. Je kunt je nalatenschap zo plannen dat je partner minder erfbelasting hoeft te betalen.

Om ervoor te zorgen dat je levenspartner niet door je kinderen 'buiten gezet' kan worden bij jouw overlijden, kun je:

• Een testament opstellen waarin je je partner het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel toewijst.
• Een huwelijks- of samenlevingscontract afsluiten met specifieke beschermingsmaatregelen.
• Gebruikmaken van levensverzekeringen en schenkingen bij leven.

Het inschakelen van een notaris of erfrechtadvocaat is cruciaal om ervoor te zorgen dat alles juridisch correct en waterdicht is geregeld.

Ja, het is verstandig om je levensverzekering aan te passen na een echtscheiding. Hier zijn enkele redenen en stappen die je kunt overwegen:

Stappenplan

1. Neem contact op met je verzekeringsmaatschappij om de begunstigde te wijzigen.
2. Controleer je polisvoorwaarden om te begrijpen hoe echtscheiding de polis beïnvloedt.
3. Evalueer je financiële behoeften en overweeg een nieuwe verzekering als dat nodig is.
4. Raadpleeg een financiële adviseur en je advocaat om ervoor te zorgen dat alle aanpassingen correct en juridisch geldig zijn.